HET BEWOGEN LEVEN VAN CHRéTIEN MATHIEU DELNOOZ (1852-1917)



Let op!
Deze stamboom is overgezet naar de nieuwe omgeving(Mijn Stamboom Online), waarschijnlijk kan je deze vinden op www.delnooz.mijnstamboomonline.nl.
Alle wijzigingen welke op deze (oude) omgeving worden gedaan zullen niet meegenomen worden naar de nieuwe omgeving.

Chrétien Mathieu Delnooz is de oudste van de generatie Delnooz 1850-1860 uit Maastricht. Hij is van lang geleden. Niemand is er meer die hem gekend heeft. Gelukkig heeft hij zijn sporen achter gelaten in foto’s en papieren. Hieruit is één ding duidelijk: Chrétien had een bewogen leven, met twee gezinnen, een half leven in Luik, een vlucht voor de Duitsers en een ongelukkig einde.


Chrétien is de oudste zoon van Charles Lambert Delnooz, de eerste Maastrichtse Delnooz, en Maria Haenen. Hij kwam 11 januari 1852 ter wereld, vermoedelijk in het ouderlijke huis op de St Anthoniusstraat in het Maastrichtse Boschstraatkwartier (vlakbij de fabriek van Regout en het Bassin). Het is niet duidelijk of hij naar school is geweest, maar te oordelen naar de loopbanen van zijn broers en zuster is dat waarschijnlijk. Met grote regelmaat kreeg Chrétien tot 1864 iedere twee jaar een broertje of zusje erbij. Als oudste broer zal hij waarschijnlijk verantwoordelijkheid hebben gevoeld over al dat kleine grut. Chrétien staat in de burgerlijke stand van Maastricht te boek als geweermaker. Het lijkt er op dat hij net zoals zijn vader is gaan werken bij de geweerfabriek van Stevens, in dezelfde St Anthoniusstraat als waar ze woonden.


Maria Catharina Courtens (1850-1889) en Chretien Mathieu Delnooz (1852-1917)

Op 11 juni 1875 trouwde Chrétien als 23 jarige met de twee jaar oudere Maastrichtse Maria Catharina Courtens, dochter van een dagloner. Negen maanden later werd het eerste kind geboren: Annette. Tot 1883 kregen zij nog vier kinderen erbij, de laatste overleed echter binnen drie weken. Het gezin woonde aan de St. Pieterstraat 41 in Maastricht. Zes jaar later overkwam het gezin groot ongeluk, toen moeder Maria stierf. Daar zat Chrétien, met 4 kinderen in de leeftijd van 5 tot 12. Hij verhuisde met de kinderen naar Rechtstraat 94 in Wyck, waar ook twee van zijn broers woonden. Wellicht dat hun vrouwen meehielpen met de opvoeding van de kinderen. Er zat niks anders op dan dat Chrétien een nieuwe vrouw ging zoeken. Hij had al snel succes.


Op 10 november 1891 toog Chrétien naar de geboortegrond van zijn vader (Luik en omgeving), die inmiddels 12 jaar dood was. Wellicht kwam hij daar terecht op aanraden van neven en nichten of had hij zijn toekomstige vrouw al op het oog. De kinderen zijn niet mee gegaan. De drie jongste kinderen gingen een half jaar daarvoor, op 25 april 1891, naar kindertehuizen. De twee jongens kwamen terecht in het St. Vincentius kindertehuis op de Pieterstraat. Het oudste kind, Annette, was te oud voor een kindertehuis en ging werken als dienstbode bij ene Magermans op de Leliestraat 3, achter het Vrijthof in Maastricht. Chrétien vond een nieuwe vrouw in de persoon van de Maastrichtse maar in Luik wonende Marie Hubertine Delnoy (geen familie). Zij trouwden op 20 februari 1892 in Luik, toen Chrétien 40 was.  De getuigen waren o.a. Chrétien's broers Hendrik Jozef en Charles Pierre. Op de trouwakte staat verder dat Chrétien’s beroep ‘mécanicien’ was. Opvallend is dat de kinderen niet genoemd worden, terwijl de overleden vrouw Maria Courtens, vader en moeder wel genoemd worden. Maar misschien is het gebruikelijk om al bestaande kinderen niet te noemen. Chrétien kreeg met Marie Delnoy opnieuw vijf kinderen, waarbij een tweeling waarvan één van de twee snel overleed. Het eerste kind, Gertrude, kwam op 6 juli 1892 ter wereld. Het lijkt er dus op dat het trouwen ‘moest’ en dat hij Hubertine voor zijn verhuizing naar Luik al goed kende.



Drie beeltenissen van Marie Hubertine Delnoy: circa 1870, 1900 en 1915. De laatste foto is als vluchteling uit Luik, voor de klompenwinkel op de Rechtstraat 70, samen met 'Pit' en 'Peter' Delnooz.


Er zijn een aantal foto's, waarvan we vermoeden dat ze van Marie Delnoy zijn. Eén foto is in twee albums gevonden: van Charles Pierre Delnooz (met dank aan Victoire van Goethem) en van Hendrik Jozef Delnooz (met postume dank aan May Delnooz). Dit zijn dezelfde mannen die getuigen waren bij het huwelijk van Chrétien en Marie. Er zijn nog twee andere foto’s van dezelfde persoon. De eerste is een foto op latere leeftijd, gevonden naast de eerste foto in het album van Charles Pierre; de tweede is een foto uit het album van May. Die laatste is voor de klompenwinkel van Charles Pierre op Rechtstraat 70 genomen. Marie Delnoy staat er naast Bertha ‘Pit’ en Chrétien ‘Peter’ Delnooz, haar aangetrouwde nicht en neef (kinderen van Charles Pierre). Die foto moet in 1914-1915 genomen zijn, toen Chrétien en Marie en hun kinderen daar tegenover woonden op Rechtstraat 91.


Alle kinderen uit het eerste huwelijk van Chrétien Mathieu zijn uiteindelijk ook in België terecht gekomen. De twee jongens verlieten na enkele jaren, toen ze 15 werden in april 1893 en 1895, het weeshuis en verhuisden naar Luik en Herstal, precies de plaatsen waar Chrétien met het gezin toen woonde. De oudste (Annette) vertrok naar Luik toen ze 20 was, op 2 oktober 1896. Uit de overlevering (via Chrétien's zoon uit het tweede huwelijk Guillaume) is bekend dat Annette tweemaal gehuwd is geweest zonder kinderen en stierf in Klein Ternaaien. Marie (de jongste) woonde aan de Rue Saint Leonard in Luik, is ook tweemaal gehuwd geweest en kreeg het kind Lucien uit het eerste huwelijk. Charles is nooit getrouwd en lang voor WO II gestorven in een rusthuis in Luik. Henri is getrouwd met ene Christine en tijdens WO II in Brussel gestorven. Het is onbekend of zij kinderen kregen. Overigens zijn deze kinderen tijdens WO I niet mee gevlucht met het tweede gezin naar Maastricht.

De vraag rijst waarom Chretien zijn kinderen met zijn eerste vrouw in Maastricht achterliet in weeshuizen en in Luik een half jaar later een nieuw leven begon. Het antwoord is gissen. Waarschijnlijk kon hij de kinderen niet zelf verzorgen. Geld om een kinderjuffrouw in dienst te nemen had hij waarschijnlijk niet en tegelijk werken en voor de kinderen zorgen was een onmogelijkheid in die tijd. Misschien was het in die tijd gebruikelijk om in zo'n geval de kinderen naar een tehuis te brengen. 'Halfweeshuizen' waren een bekend fenomeen destijds. Enfin, we weten het niet. Gelukkig lijken ze wel na enkele jaren herenigd te zijn, want waarom zouden de kinderen anders allemaal naar Luik zijn verhuisd.


Na 23 jaar Luik moest Chrétien in november 1914 met vrouw en kinderen halsoverkop vluchten naar Maastricht toen de Eerste Wereldoorlog begon en Luik in brand vloog. Het gezin had zwaar te lijden. Hun hele hebben en houden hadden ze achter moeten laten in Luik, waardoor we nu weinig foto’s van hun hebben, en in Maastricht hadden ze het zwaar. Moeder Marie Delnoy overleed in 1915 van uitputting aan de tering, en vader Chrétien stierf in 1917 in Treebeek. Die plaatsnaam geeft aanleiding tot speculatie. Treebeek werd in de tijd gebouwd als woonkolonie van Staatsmijn Emma in Hoensbroek. Uit de overlijdensakte blijkt dat hij er woonde met tenminste zoon Eugène die 23 was toen Chrétien  stierf. Werkte Chrétien bij de mijn?


Gertrude Lebon-Delnooz (1892-1976) als kind

Zoals gezegd is het oudste kind uit het tweede huwelijk Gertrude. Zij trouwde in 1921 met Pierre Lebon in Nuth en verhuisde naar Sittard. Een kinderfoto van haar is gevonden in het album van May Delnooz. Gertrude verbleef daar als kind volgens de overlevering. 


Chrétien heeft vele Delnooz' nagelaten in België, met name in de omgeving van Antwerpen en Mol. Daarover meer in een volgend verhaal..


Chrétien Mathieu Delnooz op latere leeftijd


(JZ, 28 september 2017, met dank aan Guy Delnooz)