CHARLES LAMBERT DELNOOZ (1824-1880) - DE EERSTE MAASTRICHTSE DELNOOZ

Deze stamboom is overgezet naar de nieuwe omgeving(Mijn Stamboom Online), waarschijnlijk kan je deze vinden op www.delnooz.mijnstamboomonline.nl.
Alle wijzigingen welke op deze (oude) omgeving worden gedaan zullen niet meegenomen worden naar de nieuwe omgeving.
De eerste Delnooz die, na de afscheiding van België, in Nederland en Maastricht zijn domicilie had was Charles Lambert. Dit gegeven was voor mij reden om deze Delnooz eens nader onder de loep te nemen. Wat bracht hem ertoe naar Maastricht te komen en wat voor een werk deed hij? Het valt niet mee om dit uit te vinden. Er is weinig zeker. Hij stierf 137 jaar geleden en er zijn geen verhalen uit de overlevering, laat staan geschriften of andere tastbare zaken. Wat rest zijn de koude gegevens van de Burgerlijke Stand en wat gevolgtrekkingen.
Charles Lambert (zou zijn roepnaam ‘Sjarel’ zijn geweest?) kwam in 1824 ter wereld als eerste kind van Anne Doffe (1793-1863). Anne trouwde in 1826 met Chrétien Delnooz (1802-1837) in Micheroux. Zij gingen daarna wonen in Saive, een pittoresk dorpje in de heuvels boven Luik. De familie huisde daar al minstens drie generaties vóór Charles. Vader Chrétien was ‘voiturier’ – koetsier dus. Wat dat precies behelsde in zo’n dorp is onduidelijk. Misschien werkte hij in industriestad Luik, dat op slechts 6 km afstand ligt. Grootvader Mathieu was ‘cultivateur’ – agrariër dus. Charles kreeg twee broertjes. Dat was een tweeling uit 1827 genaamd Mathieu Joseph en Nicolas. Het vierde kind in het gezin was zusje Marie Anne (1829). Charles Lambert trouwde op 17 juli 1851 in Saive met de Maastrichtse Maria Haenen. Vader en moeder Haenen runden een winkel in Maastricht, waarschijnlijk bij hun huis aan de Koekschroefstraat 688 (een straat in het Boschstraatkwartier, de naam is blijkbaar een verbastering van ‘Coxstraat’), Maria staat in het bevolkingsregister ten tijde van het huwelijk te boek als herbergierster. Charles en Maria betrokken een woning aan de Boschstraat en enkele maanden later aan de St Anthoniusstraat. Die straat lag twee straten vandaan van het ouderlijk huis van Maria aan de Koekschroefstraat. Gezien de korte duur van zes maanden tussen huwelijk en geboorte van hun eerste kind is het huwelijk waarschijnlijk een ‘moetje’ geweest. Maar de liefde was blijkbaar echt, want ze kregen nog 6 kinderen erbij. Het gezin huisde vanaf het huwelijk achtereenvolgens van St Anthoniusstraat 864=74 naar Boschstraat 961=103 naar St Anthoniusstraat 824=1 (tussen ca 1851 en 1865) naar Blekerij 5 (1865-1871) naar Langs de Maas 581 (10 maanden in 1871) weer naar St Anthoniusstraat 824=1 (1871-1874) naar tenslotte Rechtstraat 108=81 (1874-1885) waar Charles in 1880 overlijdt en in Maria in 1885. Het is maar goed dat ze in 1866 op de Blekerij woonden, want toen heerste er een cholera-epidemie in het Boschstraatkwartier. Het is duidelijk dat de St Anthoniusstraat een sterke voorkeur genoot in de familie, wellicht vanwege de familie Haenen en/of het werk (zie onder). Tegenwoordig bestaat de St Anthoniusstraat niet meer in zijn oude vorm en de Koekschroefstraat en Blekerij al helemaal niet meer (gesloopt in de zestiger/zeventiger jaren voor de bouw van de Havezathe en Kennedybrug, respectievelijk). De St Anthoniusstraat heet nu de St Teunisstraat.
St Anthoniusstraat 3, waar het gezin Delnooz-Haenen woonde in 1852-1874 (huis achter lantaarn links). Foto van voor de sloop (1915).
Ook Charles’ broer Mathieu Joseph trouwde met een Maastrichtse (Maria Christina Huijberts), vijf jaar na Charles Lambert en Maria. Ook zij woonden in Maastricht (aan de Jekerstraat 22) en ook zij bleven daar hun hele leven. Mathieu Joseph kreeg maar liefst 13 kinderen waaronder twee tweelingen, maar daarvan haalden slechts drie de trouwgerechtigde leeftijd. De ene jongen die bleef leven werd spoorwegbeambte en zijn zoon (Henri) apotheker.
Geweerfabriek Stevens aan St Anthoniusstraat, waar Charles Lambert Delnooz waarschijnlijk gewerkt heeft. Gebouw bestaat niet meer.
Charles Lambert had volgens het bevolkingsregister van Maastricht als beroep ‘geweermaker’. Ook voor zijn huwelijk, in Saive, was hij dat. Hetzelfde geldt voor zijn ook naar Maastricht verhuisde broer Mathieu Joseph. Waar Charles werkte is niet helemaal duidelijk. Zijn eerste woning aan de St Anthoniusstraat 864=74 laat in eerste instantie vermoeden dat hij bij de fabrieken van Regout werkte, aangezien Regout daar veel arbeiderswoningen neer had laten zetten, maar Charles is niet te vinden in het personeelsregister van Regout. Er was in die tijd (sinds 1849) aan de St Anthoniusstraat een bekende geweerfabriek gevestigd: ‘Stevens’, nadien ‘de Beaumont’. Volgens de overlevering heeft zoon Hendrik Jozef zeker bij de Beaumont gewerkt. Deze werkbetrekking lijkt voor Charles dus ook de meest waarschijnlijke. Een achterachterkleinkind van de Beaumont, Eddy de Beaumont, laat weten dat er geen personeelslijsten zijn van de geweerfabriek. De twee oudste zonen van Charles hebben ook ‘geweermaker’ als beroep: Chretien Mathieu en Hendrik Jozef. Van de laatste weten we het dus zeker. Misschien hebben beide in de geweerfabriek gewerkt toen ze van school kwamen en nog in de Sint Anthoniusstraat woonden (de 5 zonen varieerden in leeftijd tussen de 10 en 22 en woonden nog thuis toen ze de St Anthoniusstraat in 1874 definitief verlieten). Later zijn ze andere dingen ga doen: Hendrik Jozef werd kolenboer aan de nabije Batterijstraat en Chretien Mathieu iets bij de mijn. De andere drie zonen waren vijlenkapper/winkelier (Charles Pierre), smid (Jean Joseph) en werktuigkundige (Leon). Overigens, een broer van Maria Haenen was ook geweermaker.
Logo van de geweerfabriek Stevens, waar Charles Lambert Delnooz en zijn schoonbroer Joannes Haenen waarschijnlijk werkten. Zoon Hendrik Jozef ging bij de volgende eigenaar de Beaumont werken; zoon Chrétien Mathieu waarschijnlijk ook.
Charles en Maria kregen tussen 1852 en 1868 acht kinderen, waarvan er twee voortijdig overleden (hetgeen geen slechte statistiek is voor die tijd). Het is opvallend hoe regelmatig de kinderen geboren werden: bijna precies iedere twee jaar in de eerste 3 maanden van het jaar. Het gezin lijkt niet arm te zijn geweest aangezien de kinderen bijna allemaal naar school moeten zijn geweest want ze konden op zijn minst lezen, schrijven en rekenen. Ook trouwden ze op een ‘normale’ leeftijd: tussen de 23 en 29 jaar. Het gezin lijkt dus een stabiele en zorgzame omgeving te zijn geweest voor de kinderen, terwijl er in het Boschstraatkwartier toch veel armoede heerste. Charles Lambert stierf op 1 november 1880 op slechts 56-jarige leeftijd aan een hersenbloeding. Zijn vrouw Maria stierf 5 jaar later, maar 61 jaar oud. Haar bidprentje laat vermoeden aan een ziekte. Twee van de kinderen waren toen nog niet getrouwd (Margaretha en Leon). Zij woonden toen op de Rechtstraat 81, waar nu restaurant ‘Le Courage’ zetelt. Zoon Jean ‘Sjeng’ Joseph runde er tegenover op Rechtstraat 80 sinds een paar jaar een ijzerwarenwinkel en aan de achterkant daarvan (Stenenwal 23) een smederij die in 1919 werd overgenomen/gekocht door Mathieu (zoon van de jongste zoon Leon). Zoon Charles Pierre runde iets verder op, op Rechtstraat 70, een klompenwinkel.
Concluderend lijkt het duidelijk dat Charles Lambert inderdaad als geweermaker werkte bij de fabriek van Stevens, later de Beaumont. Of dat de reden was dat hij naar Maastricht kwam is zeer wel mogelijk. Immers, hij trouwde een Maastrichtse. Misschien zat hij op kamers bij de familie Haenen; denk aan het feit dat Maria Haenen als herbergierster te boek staat in de BS. Misschien ontmoette Charles Maria via Maria’s broer Joannes die ook geweermaker was.
De figuur hieronder is het bidprentje van Maria Haenen. De eerste figuur hierboven toont het huis waar ze het langst gewoond hebben aan de St Anthoniusstraat 1-3 (foto uit 1915, voordat het huis gesloopt werd). De tweede figuur is een foto uit 1915 (vlak voor de sloop) van de geweerfabriek van Stevens (gebouw met poort), die zich aan de Maaskant van de St Anthoniusstraat bevond. De derde figuur: logo Stevens Wapenfabriek (1849-1880). Stevens is voor zijn tijd een zeer sociaal werkgever. Bij de ministeriële enquête naar kinderarbeid in 1860 slaat hij het beste figuur in Maastricht: er werken dan 132 werklieden (1874-1875 ca 300) en allen zijn van het mannelijk geslacht (in die tijd als positief beoordeeld) en ze zijn niet jonger dan 14 jaar.
Bidprentje van Maria Haenen (1885)
Met dank aan Jan van Dam (van Stichting Maastricht 1867) en Eddy de Beaumont voor informatie over de geweerfabriek en de situatie van de St Anthoniusstraat en Jan van Dam tevens voor figuur 1. Voor een maquette-reconstructie van de geweerfabriek Stevens, zie www.maastricht-1867.nl . Dezelfde site geeft ook een prachtig beeld van het oude Boschstraatkwartier. Meer over wapenfabrieken Stevens en de Beaumont: www.eddydebeamont.nl en www.mestreechtersteerke.nl/pagwapensstevens.htm .
(JZ, 4 maart 2017; updated 16 maart 2017)